وتووێژێك لهگهل شۆرش ئهمین
خاوهنی ئیمتیازی گوڤاری ههنگاو
سازدانی: پهیمان
پ: هاورێ شۆرش جهنابت وهك خاوهن ئیمتیاز و ئهندامی دهستهی بهریوهبهری وهرزه گۆڤاری «ههنگاو» دهكری بلین ههنگاو له چ ههل و مهرجیكدا پیی نایه گۆرهپانی رۆژنامهگهری كوردییهوه و مهبهست و ولام دانهوه بهكام نیازی كۆمهلایهتی بوو لهبواری نووسیندا و پر كردنهوهی كام كهلینی رۆژنامهگهری له كوردستانی عیراق دا بوو؟
و: راپهرینه مهزنهكهی بههاری 1991، سهردهمی رژیمی بهعسی خوینریژی كۆتایی پێهینا له كوردستانی ئازاد كراودا، بهمهش دهروازهیهكی نوی كرایهوهلهسهر ئازادیهكانی خهلك. بواری رۆژنامهگهریش لهم نیوهندهدا جیگای خوی كردهوه، رۆژنامه و گۆڤاره جیاوازهكانیش لهریزی یهكتری لهسهر شۆسته و كتیبخانهكان كهوتنه بهر دهستی خوینهران، بهلام زۆربهی زۆری ئهو رۆژنامه و گۆڤارانه له چوارچیوهی حیزبه سیاسییهكان دهرنهچوو، كه ئهوه تا ئیستاش بهردهوامی ههیه، ئهویش بههۆی ئهوهی توانای ماددی كوردستان كهوتۆته ژیردهسهلاتی حیزبهكانهوه، ئهمهش جاریكی دیكه بووه ریگر لهبهردهم رۆژنامهگهری سهربهخۆدا و، زۆربهی زۆری رۆژنامه و گۆڤار و بلاوكراوهكان، لهنیو باوهشی حیزبهكاندا بلاو بوونهوه.
بهمهش كێبركێی نیوان حیزبهكان لهو بوارهشدا پهرهی گرت، به تایبهتیش لهنیوان ههردوو هیزه دهسهلاتدارهكه، ههریهك ههولی زیاتری دهدا بۆ كۆنترول كردنی ژمارهیهكی زیاتر له رۆشنبیران، له دام و دهزگا رۆشنبیریهكانیاندا. لهدهرهوهی ئهم بازنهیهدا ههولی زۆر درا بۆ بوژاندنهوهی رۆشنبیریهكی سهربهخۆی دور لهدهست تیوهردانی حیزبهكان، زۆریك لهو پرۆژانه لهبهر خراپی باری دارایی نهیانتوانی بهردهوام بن، بهلام له كۆل نهدان بۆ ئهو مهبهسته، رۆژنامهی هاولاتی و چهندان رۆژنامه و گۆڤاری دیكه لهدایك بوون، كه لهدهرهوهی دهست تیوهردانی حیزبهكان ئیستا دهردهچن. لهگهل ئهمهش نابیت رۆلی ئهو دهست پیشخهریهی حكومهتی سلیمانی لهبهرچاو نهگرین كه بریاری دا بۆ پالپشت كردنی میدیای سهربهخۆ كه گۆڤاری ههنگاویش كهلكی لهو بریاره وهرگرتووه. ههست دهكریت باوهشكردنهوه بۆ رۆژنامه و گۆڤاره سهربهخۆكان زیاتره لهلایهن خوینهرانهوه به بهراوهرد لهگهل ئهوانهی سهربه حیزبهكانن، جگه لهوهی قهیرانیكی زۆریشی بۆ بلاوكراوه حیزبیهكان دروست كرد.
پ: ههنگاو چهند ژمارهی لی دهرچوه و پیشوازی خوینهران له چ ئاستیك دابوه؟ ئایا ههنگاو توانیویهتی خوینهری تایبهت بۆ ناوهرۆك و بابهتهكانی بهدهست بینی؟
و:ههنگاو گۆڤاریكی وهرزیه و تا ئیستا 4 ژمارهی لی دهرچووه، ئهوهی بزانین پیشوازیهكی زۆر ههیه لهلایهن خوینهرانهوه بۆ گۆڤاری ههنگاو، ئهویش بهوهی له زۆربهی ئهو شوینانهی دامزراون بۆ فرۆشتن، ههر زوو فرۆشراون. لهو ماوهیهی ژمارهكانی ههنگاوی تیدا دهرچووه، ههست دهكریت خوینهرانیكی زۆر پهیوهندیمان پیوه دهكهن،كه زۆربهیان دهیانهوی هاوكاری بكهن له گۆڤارهكهدا، جگه لهوهی ئیمه پهیوهندیهكهمان به دهرهوهی كوردستان ههیه و، رۆشنبیرانیكی زۆر لهویوه بهشداریمان لهگهل دهكهن و ژمارهیهكی زۆری گۆڤارهكه دهگاته ولاتانی دهرهوه و لهوی دهفرۆشری.
پ: ئاستی روشنبیری پیشكهوتن خواز و كریكاری لهم بهشهی كوردستان دا چۆن دهبینن؟
پاش ئهو ههموو گۆرانكاریه بهرفراوانانهی لهسهر ئاستی جیهانی لهگشت بوارهكانی ژیاندا رویان داوه، ناكری به شیوهیهكی پیشتر رۆشنبیر پۆلین بكهین، بهلكو دهكری باس له دیالۆگ بكهین لهنیوان رۆشنبیریهكاندا، بهلام لهگهل ئهوهش تهوژمیكی رهخنهگرانهی پیشكهوتن خوازی ههیه، كه رهخنه له یهكجهمسهری جیهانی و بازاری ئازاد و ئهو یاسا و ریسایانه دهگری و بهرپهرچیان دهداتهوه، كه زیاتر ولاتانی كهنار برسی و ولاتانی ناوهند دهولهمهندتر دهكات ئهم ئاستهش لهبیر كردنهوه، دهتوانری به تێروانینی چهپهكان دابنری. بهرامبهر بهمهش چهندان تهوژمی دیكهی سهلهفی و ئهوانهی پروپاگهنده بۆ بازاری ئازاد و كۆتایی میژوو دهكهن، ههموو داهاتووی مرۆڤایهتی به داهاتوی لیبرالیزمی نوێوه دهبهستنهوه.
له بارودۆخی نائاسایی كوردستانی ئازاد كراویشدا، ئهمانه ههمووی رهنگدانهوهی خۆیان ههبووه، لهسهر ئاستی رۆشنبیری و بیركردنهوهی رۆشنبیرانیش.
پ: بۆ ههرچی زیاتر پهره و گهشه پیدانی هزری چهپ و پیشكهوتن خواز پیویستیمان به چ ههول و ههنگاویكی تایبهتیتره؟
و: به هۆی ئهو ههموو گۆرانكاریانهی له جیهاندا رویان داوه و بهرهو پیش چونی تهكنولوژیا، گهیشتۆته ئاستی سهر سورهینهر، سهرمایهداریش لهجیاتی ئهوهی بهپێی بۆچونهكانی پیشوتر ههرهس بهینی، خۆی نوی كردهوه و تا ئیستاش ری دهكات، كه ئهمهش ئهوه ناگهیهنی قهیرانهكانی نیو ههناوی سهرمایهداری كۆتایی هاتووه. ههر بۆیه زۆر ریك لهو چهمك و بۆچونانهی دۆگماوی كرابوون و بیرۆكراسیهتی زال دهورهی دابوون، پیویسته پیدا چونهوهی تیدا بكریت و زۆریكیشیان بخرینه بهردهم پرسیاری سهردهمهوه.ههر بۆیه لی خورد بونهوه و پیداچونهوه و تیرامانی نوێی دهوی و داننان بهو راستیانهشدا، خۆی لهخۆیدا ههنگاو نانه بۆ پیشهوه.
بیری چهپ و پیشكهوتن خوازی، پیویست بهوه دهكات كه خۆی دابمالی لهو بهرگ و فۆرمه كۆنهی و به بهرگ و فۆرمیكی نوێوه كه سهردهم باوهشی بۆ بكاتهوه، بهردهوامی به تیكۆشانی خۆی بدات، كه خودی هزرهكهش باس له ناوهرۆكی ئهو گۆرانه دهكات.
ئهمهش پیویستی بهوه ههیه كه به چاویكی رهخنهگرانه له رابردوو بروانین و به بیر و بۆچونهكانماندا بچینهوه و وردهكاری تیدا بكهین، ئهوكات دهتوانین لهبواری كار كردندا، گیان بكهینهوه به بهر ئهو لهشكره زۆرهی ههژاراندا بۆ بهردهوامی تیكۆشان و رزگار بوون له نههامهتی و برسیتی.
ئهو رۆژانهش كۆتایی پێهات كه بیر كردنهوه له قالب بدری و تهنها ناوندیك ههبیت بۆ ئاراسته كردن، بهلكو ههركهس بهپیی ههل و مهرجی شوینی كاركردن دهتوانی باشترین ریگا ههلبژیری بۆ تیكۆشان.
پ: دوای روخانی یهكیتی سۆڤیهت و بهو بههانهیهوه لهلایهن لایهنگرانی نهزمی نویی جیهانییهوه شایی مهرگی باوهره ئینسانی و عهدالهت خوازهكان گیردرا، جهنابت بارودۆخهكه چۆن دهبینی؟
و: روخانی یهكیتی سۆڤیهت و بلوكی رۆژههلاتی كاریگهریهكی زۆری ههبوو، لهسهر ههموو تهوژمه چهپ و هیزه پیشكهوتن خوازهكانی جیهان، بهوانهی لهو ناوهندهوه سیاسهتیان بۆ دادهریژرا و، بهوانهشهوه كه رهخنهگر بوون لهو ناوهنده.
كیشهكه لهوهدا بوو، كه سۆڤیهت و ئهو ناوهنده كهوتبونه نیو كێبهركێ یهك لهگهل سهرمایهداریدا، كه كێبهركێكه له بهرژهوهندی مرۆڤایهتیدا نهبوو، جگه لهوهی ئهو دهولهتانهی كه پروپاگهندهی سوسیالیستییان دهكرد، ولاتهكانی خۆیان لهژیر ئهو ناوهدا كردبووه بهندیخانهی گهلهكانیان.
كه ئهمهش پیچهوانهی ئهو بیرهیه كه ئهوان پروپاگهندهیان بۆ دهكرد به پیچهوانهوه لایهنگرانی نهزمی نوێی جیهانی و رابهرانی بازاری ئازاد و پروپاگهندهی زۆر شیواویان كرد، بۆ ههرهس هینانی فكری سوسیالیستی، نهك ههرهس هینانی سیستمیك كه له ناوهرۆكهكهی بهتال ببۆوه.
ئهمه زۆری لهسهر گوتراوه، له میانهی وهلامی پرسیاریكدا ناتوانین وهلام به ههموو لایهنهكانی بدهینهوه، كه ئهو رهوته لهگهل خۆیدا هینای و پاشانیش سهردهمیكی نوی لهگهل خۆی بردی. ئیستا بارودۆخهكه ئهوهیه، كه ههموو شتهكان زیاتر ئاشكرا و رونن و ئیستا كویرانه تهپل بۆ ئهو رژیمانه لی نادرێ كه گهلهكانیان بهند كردبوو. ئیمهش لهرێی حیزبهكانهوه، كه پیادهی سیاسهتی سۆڤیهتیان دهكرد به كویرانه، ئیلهاممان وهر دهرگرت، كه ئهمهش خۆی لهخۆیدا ئیجابیهتیكی ههیه، بۆ ئهوهی ههركهس بتوانی ریگای راستی تیكۆشانی خۆی دیاری بكات ئیستاش له ههموو كاتێ زیاتر پیویست به بهخۆدا چونهوه دهكات و، دهبی خۆیندنهوهی بابهتیانهمان ههبی بۆ واقعی خۆمان و سهربهخۆییانه سیاسهتی خۆمان دابریژین و، دهرگا لهسهر ههموو را و بۆچونهكان بكهینهوه و به دیالوگ بگهینه راستیهكان لهبهر ئهوهی لیبرالیزمی نوی و سهرمایهداری جیهانی ناتوانی رزگاری بێ لهو قهیرانانهی لهناو خۆیدا بهرههمی دههینی و، ناتوانی مژدهی یهكسانی بدات به مرۆڤهكان، لهبهر ئهوه داهاتوو ههر بۆ ئهو هزرهیه كه رزگار كهری مرۆڤایهتییه مرۆڤ ناتوانی دهست برداری بیت، چونكه تا ئیستا تهنها ئالترناتیوه بهدهست سهرجهم مرۆڤایهتییهوه.
*********************************************************************************
*********************************************************************************
وتو ویژ لهگهل بهریز شێرزاد حهسهن
سازدانی: سهعیدی ئهمانی
سهرهتا زۆرت سپاس دهكهم بۆ ئهو مهجالهی كه پێت دام تا بتوانم ئهم وت و ویژهت لهگهل دا پێك بێنم.
شیرزاد حهسهن: زۆر سپاس. منیش خوشحالم بهم دیداره.
پ: چونه تا به ئیستاش خهمی شیرزاد حهسهن ههر له دووپات بوونهوهدایه؟ بۆ وێنه ئهگهر باسی «حهسار و سهگهكانی باوكم» و «پیدهشتی كارمامزه كوژراوهكان» و داویین بهرههمت واته «تهمی سهرخهرهند» بكهین. دهبینین كه تیمی سهرهكییان یان باشتر بلێین ئهو بیرهی كه دهوری سهركی دهگێرێ، واته باوك سالاری و ستهم لیكراوی ژن، بهردهوام بهرجهسته دهبێتهوه؟
شیرزاد حهسهن: ههلبهت بابهتێك نیه كۆتایی بێت. یانی با بلین ئهگهر قسه لهسهر سیستمی پاتریاكیت بكهین سیستمی باوك سالاری یا میردسالاری یا پیاوسالاری ئهمه شتیكه ئهگهر تۆ دهیان و سهدان دهقی لهسهر بنووسی كۆتایی نایهت ئهگهر چهوهسانهوهش بێت بۆ نموونه تۆ باسی سێ رومانت كرد، ئهگهر سهیری پێ دهشتی كارمامزه كوژراوهكان دهكهی ئهگهر سهیری تهمی سهر خهرهند دهكهی ههر دووكیان باس له كوشتنی ئیروسیهته، باس له كوشتنی ژیان دووستیه. كلتورهكه كلتوریكه كه پاشخانی كار كردن و بیركردنهوه و ئاراسته كردنی بۆ بینینی دونیا به بروای من پاشخانیكی ئاینیه و له ئاییندا حهلال و حهرام ههیه. ئهگهر باس له حهسار و سهگهكانی باوكم ئهكهی دیسانهوه دهگهریمهوه سهر پێ دهشت و دهگهریمهوه تهمی سهر خهرهند. سهیر ئهكهی لهویدا دیسانهوه ههر سێكیان قسه لهسهر چهوسانهوهیهك دهرحهق به ژن، دهرحهق به پهیوهندی نێر و مێ، دهرحهق به پهیوهندی ئینسانهكان دهكهن با وا قسه بكهین بهگشتی من له ههر سێكیان دا وه تاكو ماویشم ئهگهر من ئهو بابهته یا تیمهی سهرهكیم وهستانیك بێ دژ بهو سیستمه كه ناوی سیستمی باوك سالاری، مێرد سالاری، پیاوسالارییه. رهنگه دهیهها دهقیتر بنوسم تیر نهبم بۆیه من ناوی نانیم دووپات بونهوه. دووپات بوونهوه ئهوهیه تۆ خۆت دووباره بكهیتهوه، بهلام من كاریكتهری جیاوازم ههیه. راسته فهزاكه ههمووی كوردستانه، شوین و كات و زهمهندی خۆمانه، بهلام تو ههمیشه لهریگای چهند كارهكتهریكی جیاواز لهریگای چهند رووداویكی جیاواز ئهتوانی دایمهن ئهو شته قولتر كهیتهوه و ههول بدهی سهرنجی خهلك بۆ ئهو بابهته راكێشی كه ئهگهر ناوی چهوسانهوهی ژنه، ئهگهر ناوی چهوسانهوهی مناله، ئهگهر ناوی قسه كردنیكه لهسهر سیستمی باوك سالاری كه ئهزانین ئیمه گیرودهین ههتا لهبواری كۆمهلایهتی و سیاسیش بهدهست ئهمجۆره تهرح و بیركردنهوهیه، بۆیه من به پیچهوانهی ئهو پرسیاره ئهگهر دووپات بوونهوهیهك بێ یان دوباره كردنهوه بێ ئهو خۆ دوباره كردنهوهكه له پیناو جهخت كردنهو و روشنایی خستهنه سهر زیاتری ئهو كیشهیهیه كه واته له ویدا گرفتیك ههیه و ئهگهر بێت و ئیمه بگهرێینهوه سهر ئهدهبیاتی كوردی هیشتا قوناغی دهرهبهگایهتی له بواری نوسین تیر نهكراوه، بۆ ئهوهی ههموو كیشه و گرفت و دهرده سهرهكییهكانی ئهو قوناغه بهرجهسته بكهین، من تاكه نوسهریك كه ئیستا له یادمه حهسهنی قزلجییه، له «پیكهنینی گهدا»دا ئهگهر به ههلهدا نهچوبم ئهو توانیویهتی ههندی شت باس بكا بهلام هیشتا دهیان حهسهن قزلجی و دیان كتیب، كۆمهله چیروك و دهیان رومانی زیاترمان پیویسته بۆ ئهوهی ئیمه زیاتر ئهو كیشه و گرفت و دهرده سهرهیانه به تایبهتی ئهگهر بروامان بهوه بێ، ئهدهب ههلكولینیكه لهناو كۆمهلگا و چوونه ناو بنج و بناوانی ئهو دهرد و كیشانهیه. من بروام بهوه نیه كه زۆر كهس تهسهوری وایه ئهدهب چارهسهره. نوسینی رومان و چیرۆك پتر پهرده ههلدانهوهیه له شته شاراوهكانی ژیانی ئیمه، كه دهلێم ژیانی ئیمه مهبهستم ئهو ژیانه فهرههنگی و ئهخلاقیهیه كه ئیمه تێیدا جوانین یان ناشیرین، له كویدا دهبی ههموو بهرجهسته بكرێ؟
بۆ خوێندنەوەی درێژەی بابەتەکە ئەتوانن سەردانی گۆڤاری «پێشەنگ» ژومارە ٢ بکەن، بەم ئادرەسەی خوارەوە:
http://komalah.org/peshang/doc/peshang2.pdf
****************************************************************************
****************************************************************************
وتووێژ لهگهڵ عهلی ئهشرهفی دهرویشیان
له فارسیهوه: سهعید ئهمانی
ئهم وتووێژه رێكهوتی 22/5/1375 ی ههتاوی ئهنجام دراوه، لهگهڵ ئهوهی 9 ساڵی بهسهر دا تێپهڕیوه بهڵام ئێستاش زۆر له قسه و باسهكان ههر تازهن و شیاوی دیسان گۆی لێگرتنهوهن.
من ههمان شهریفی» ساڵه ههوریهكان «م
پرسیار: چۆن بویته نووسهر ؟
وڵام: به رێكهوت، له ساڵی سێی ناوهندی(كه دهكاته ساڵی یهكهمی دواناوهندی ئێستا) ئینشایهكم نووسی و بهتوندی تهشویق كرام. ئهمه بوارێكی ڕهخساند تا پهی به توانایی خۆم له نووسین دا ببهم.بهڵام تا سی ساڵهگی شتێكم چاپ نهكرد. له زانكۆ و كۆلیژی باڵا(دانشسهرایعالی) به هۆی ئاشنایی لهگهڵ جهلال ئال ئهحمهد، دكتور ئهمیر حسێن ئاریان پور و دواتر لهگهڵ باقرموئمنی، بێ ئازیزین و… نووسینم بۆ بوو به ئهمرێكی جیددی. به تایبهتی جهلال ئال ئهحمهد و خانمی دكتور سیمین دانشوهر هانیاندام بۆ نووسین. و ههڵبهت ئهمانه به گشتی به ڕێكهوتیان دهزانم.
پ: شێوهی كارتان به چ چهشنێكه؟ ههموو ڕۆژێك دهنووسن یان چاوهڕێی ئیلهام دهمێننهوه؟
و: گشت ڕۆژێك دهنووسم. هیچ كاتێك چاوهرێی ئیلهام ناكهم. كارێكی بهردهوام و ڕۆژانه. من كارێكی جیا له خۆێندنهوه، ئهزمون كردن له ژیان و نووسینم نیه. سهبارهت به ئیلهامیش بۆچوونی خۆم له خۆارهوه دهخهمهڕوو.
پ: ئایا بهر له نووسین شكڵێكتان له زهین دا ههیه بۆی؟
و: پێشتر سهبارهت به بابهتێكی كه سهرنجی ڕاكێشاوم، بیر دهكهمهوه. شكڵ و فۆرمهكهی تا ڕادهیهك دیاری دهكهم و دوایه دهست دهكهم به نووسین. ئهم بیر كردنهوه سهبارهت بهو بابهته ڕهنگه مانگێك بیرم به خۆیهوه خهریك بكات.
پ: نووسهران و شاعران قاعیدهتهن دهفتهرچهی یادداشتیان به بهردهوامی له گیرفان دایه، ئهی ئێوه؟
و: بهڵێ، دهفتهرچهی یادداشت به یهكێك له كهرهسه سهرهكیهكانی نووسهر دهزانم. خۆزگه دایك و بابێكم ههبوایه ههر له سهرهتای مناڵیمهوه ناچار به نووسینی بیرهوری و ڕوداوهكانی ژیانی ڕۆژانهی بكردایهم. ئهمه پهسهندازێكی گهورهو گهنجێكی پڕ بایهخ دهبێ بۆ داهاتووی مڕۆڤێك، چ ببێته نووسهر و چ نهبێته نووسهر. پێشنیار دهكهم بهر لهوهی حیسابی بانكی بۆ مناڵهكانتان بكهنهوه دهفتهرچهیهكی یادداشتی ڕۆژانهی بۆ بكڕن. بهڵێنی دهدهم ئهمهی به قازانجتره.
بۆ درێژەی بابەتە کە ئەتوانن سەردانی گۆڤاری «پێشەنگ» ژومارە 12 لاپەڕەی 55 بکەن، بەم ئادرەسەی خوارەوە:
بیان دیدگاه