Posted in Uncategorized on 25 آگوست 2015| Leave a Comment »
» زیندە بەچاڵ»
سەعید ئەمانی
ناته ژێر پێ
بلووری به‌ڵێنه‌كانت و
زۆر له‌خۆ بایش ڕۆیشتی.
میوانێك بووی:
ئیزنت نه خواست هاتیه ژوورێ,
بێ ماڵا ئاواییش ڕۆیشتی.
زه‌ریایه‌كم
له تاڵاوی په‌ژاره و
خه‌ما سه‌ر ڕێزم
چۆن بتوانم ؟
بۆهه‌تایه
سه‌ڵای ئه‌م عشیقه ناكامه‌ش
له داوێنی
ناڵه شكێنه‌ی
بیره‌وه‌ریدا بنێژم.
24/4/1375 هه‌تاوی بۆكان
Posted in Uncategorized on 18 آگوست 2015| Leave a Comment »
«هیوا»
له بێخاڵی خامۆشیدا
تاڤگه‌یه‌كی شه‌وه‌های شه‌و
تیخی به‌سته‌ی بلاوێنت
به‌ندی ڕه‌شماڵی بێده‌نگی
لێڕه‌واری هه‌ڵبرێوه.
له دامێنی شه‌كه‌ت بوونا
چاوه‌ی كانی سه‌نگه‌رانی
له‌وه‌تا هه‌ی
تۆزی ماندویی رۆخساری
رێبواری یاغیت سڕیوه.
له ئامازۆنی ون بوونا
رێگایه‌كی بێ‌مه‌ترسی
له گیژاوی دوودڵیدا
پاپۆڕی گه‌وره‌ی یه‌قینی
له توێی هه‌وری ماته‌مینا
بارانێكی پێكه‌نینی
بارانێكی پێكه‌نینی.
Posted in Uncategorized on 18 آگوست 2015| Leave a Comment »
» رێبوار»
سۆڵه‌ی گڕی
ئه‌م سۆبانه
ناتوانن گه‌رمم كه‌نه‌وه.
ئه‌م گڵۆپه بچكۆلانه
ڕوناكی ته‌واو نابه‌خشن
كوا ئه‌م كوێره رێگایانه
ئه‌و شاڕێ‌یه‌ن
من ده‌مه‌وێ؟
كه‌ی ته‌وسه‌نی
هه‌ڵوه‌داییم
به دووی خۆردا
به‌هه‌وساری
ئه‌م بیرۆكه كورت و كۆنانه
ده‌سره‌وێ؟
هاوار … هاوار
له‌م شه‌وگاره زستانیه‌دا
كه‌سیره بووم.
رێبوارێكم
تا ئه‌و كاته‌ی
باڵه فڕه‌ی مه‌لی ویستم
به هه‌ودایه‌ك
كه زیه‌ی زه‌ردی
خۆره تاوێ ده‌به‌ستمه‌وه
ڕێگه ده‌بڕم.
تیشكی سۆمای
چاوه‌كانی خۆشتم ده‌یه
ئه‌م گڵۆپه بچكۆلانه
ڕووناكی ته‌واو نابه‌خشن.
دستت بێنه
بیانخه ناوده‌ستمه‌وه
سۆڵه‌ی گڕی ئه‌م سۆبانه
ناتوانن گه‌رمم كه‌نه‌وه .
2/12/ 75 هه‌تاوی بۆكان
Posted in Uncategorized on 9 آگوست 2015| Leave a Comment »
» رۆژی مناڵانی كار «
رۆژێك دادێ، زۆر دوور نا
مناڵان لە گشت دونیا
مناڵانی سەرشەقام
بێ ناز و برسی و ناكام
گارگەرانی كەم تەمەن
لە بیر كراوانی زەمەن
قۆڵ لە قۆڵی یەك دەخەن
یەك دەگرن خۆرێك دەخەن
ڕوو لە ئێمە گەورەكان
ڕوو لە دایكان و باوكان
لە دەسەڵات بە دەستان
لە پارە خۆشەویستان
لەرزە دەخەنە سەر ئەرز
دەڵێن بە بانگێكی بەرز :
ئێمە مناڵانی كار
بێ ئەژمارین، بێ ئەژمار
بست بە بست ئەم دنیایە
نموونەی ئێمەی تیایە
شاگردی ناو دوكانان
كۆنەكڕی كۆڵانان
كیسە و تەلیس لە كۆڵین
بە زبڵدانا وێڵین
لە باخ دا میوە دەڕنین
لە گەڵ تەونا گوڵ دەچنین
بۆیاغچی و دەست فرۆشین
بۆ بژیو تێدەكۆشین
نموونەی چەوساوەیین
بێ خۆشی و حەساوەیین
خوێندن و قوتابخانە
لێمان بۆتە ئەفسانە
داهاتومان دزراوە
شیلەی گیانمان مژراوە
كۆیلەی دەستی سەرمایەین
بەدەست ژیانەوە كایەین.
نیمانە فریاد ڕەسێ
بە دادمان ناگات كەسێ
***
بۆیە هەموو یەك هەڵوێست
پێكەوە و دەست لە ناودەست
دێینە خیابان و ئەڵێین:
ئێمە مناڵانی كار
بێ ئەژمارین، بێ ئەژمار
بۆ دەرچون لەم ژیانە
لەم دەرد و برك و ژانە
وزە و یەك بوون پێویستە
ئەویش هێزی خۆمانە.
سەعید ئەمانی
2010/11/2
Posted in مطالب بە زبان فارسی on 9 آگوست 2015| Leave a Comment »
حاشیه نشینان فراموش شده , سخنی بمناسبت اول ماه می روز جهانی كارگر
طبقه كارگر ایران در بند های قطعنامه مراسم های اول ماه می امسال خود مطالبات كل طبقه كار و بویژه كارگران بیكار و مهاجران شاغل در كوره‌پزخانه ها را شفاف تر بیان خواهد كرد.
کشمکش و نبرد میان توده های کارگر با صاحبان سرمایه و دولت سرمایه داری در همه جای ایران و در كردستان در تمامی طول ٣٤ سال گذشته، با فراز و فرود های، وسیعا» موجود بوده است.
کارگران در این مدت با تمام توان برای دفع تعرضات سرمایه در جنگ و کارزار بوده اند. توده های کارگر هیچ وقت از فشار تعرضات جنایتکارانه سرمایه داران و دولت اسلامی شان در امان نبوده اند و هیچ لحظه ای هم از تلاش برای سازمان دادن نیروی خویش و تدارک پیکار برای دفع این تعرضات چشم پوشی نکرده اند. این جنگ و ستیزها طبیعتاً شکست هائی داشته است، با پیروزی هائی هم همراه بوده است. دستاوردهائی کسب کرده است، هزینه های زیادی هم به دنبال داشته است و تجارب زیاد و با ارزشی برای جنگ و ستیزهای بعدی در اختیار کارگران قرار داده است. و دراین مورد میتوان به دهها نمونه از آنها اشاره كرد. از جمله اعتراض کارگران شرکت واحد، اعتراض کارگران هفت تپه در چند ساله اخير، اعتراضات کارگران لاستيک البرزو صنايع فلزي، اعتراضات کارگران پتروشیمی، اعتراضات كارگران در شكل های مختلف در شهر سقز و كارخانه های مختلف در سنندج، در كوره‌پزخانه های تبریز، ارومیه، مهاباد و بوكان و…، اعتراضات وسیع مردم و دانشجویان ونمونه هاي ديگر. تجربيات همه اين اعتراضات قدرتمند امروز راهنماي کل جنبش کارگري شده است.
ما در طول این مدت شاهد پیکار در همه عرصه های حیات اجتماعی، از جمله پیکار برای تحمیل مطالبات روز كارگران بر صاحبان سرمایه و دولت سرمایه داری، پیکار برای افزایش دستمزد و امکانات رفاهی، برای دست مزدهای پرداخت نشده، برای بهداشت و آموزش و دکتر و دارو و مسکن و ایاب و ذهاب رایگان، مهاجر ستیزی، پیکار علیه تبعیضات جنسی و ستم بر زنان، علیه کار کودکان، علیه جنگ های بشر ستیز سرمایه داری، علیه ویرانسازی محیط زیست، علیه دیکتاتوری و خفقان و هر شکل سلب آزادی، علیه هر نوع دخالت دولت در زندگی خصوصی انسان ها و در یک کلام پیکارعلیه سرمایه در تمامی عرصه های حیات اجتماعی بوده‌ایم.
عرصه‌ای كه به اندازه كافی به ان نپرداخته نشده و تا اندازه‌یی فراموش شده است شرایط كار و زندگی پر از رنج و مشقت كارگران كوره های اجرپزی است.
كارگرانی كه در کوره‌پزخانه، زير سایه نظام سرمایه داری زنده به گور شده اند و کشان کشان خود را به حیات وصل کرده اند. معدود کسانی آن ها را به یاد دارند. آنها كارگران فصلی و به حاشیه پرت شه‌گان جامعه ما هستند كه از حقوق اولیه انسانی خود نصیبی نبرده اند و مفهومی به نام حقوق شهروندی را نمی شناسند، حتی كمتر از حقوق خود بعنوان یك كارگر اگاهی دارند.
انها بجز خودشان هیچ کسی نمی داند کارگران فصلی، روزی چند ساعت مجبورند کار کنند؟ چند ماه مجبورند از خانه و خانواده دور باشند؟ بعد از چند سال می توانند بازنشسته شوند؟ اصلاً می توانند بازنشسته شوند؟ بیمه هستند یا خیر؟
همان هایی که واژه امنیت شغلی در ذهنشان، نخ نما شده و چتر بیمه های اجتماعی بر سر آنها يا وجود ندارد يا پایدار نیست و زخم روزگار در خطوط خشن اما صمیمی چهره آنها، تارهای آشکار تنیده است. .
روزنامه نگاری كه برای تهیه گزارشی از نحوه كار و زندگی كارگران مهاجربه كوره های نزدیك تهران رفته بود در مورد مشاهدات خود چنین نوشته است:
«در کوره پزخانه ها، فشار زندگی در دمای بالای 45 درجه بیداد می کند و پدر خانواده افزون بر تحمل انجام کار مشقت بار و طاقت فرسا در کوره پزخانه، رنج پذیرش چنین وضعیتی را نه تنها برای همسر که برای کودکانش به جان می خرد. هرازگاهی دستی در سطل آب می زند تا شاید مرهمی باشد بر تاول کار.
انگشتان دست یاری نمی کنند تا از مهاجرانی بگویند که از کردستان تا آذربایجان غربی و خراسان، به کوره پزخانه های جنوب تهران می آیند، پنجه در پنجه زندگی می اندازند و در شرایط نامساعد اقتصادی، شش ماه کار طاقت فرسا را به جان می خرند تا تمام سال زندگی کنند. مهاجرت به قرچک، خاتون آباد، یافت آباد، محمودآباد، اسماعیل آباد و شمس آباد یا هر جای دیگری در ايران که کاری یافت می شود، به امید به دست آوردن درآمدی اندک برای تامین مخارج خانواده.
خاتون آباد تهران پر است از خشت و دیوارهای بلندی که آجری اند و ضخیم. جایی است که هستی کارگران، در لابه لای تلی از خاک و خشت به دست فراموشی سپرده می شود. کارگران کوچک سن و پیر. فرقی نمی کند بیشتر آنها از یک خانواده اند. زن به همراه شوهر و دختربچه ها و پسربچه های قد و نیم قدش کار می کند. خاک غربال می کنند با پای برهنه بر خاک تفتیده، سر و صورت پیچیده در دستار و چشمانی که در منتهای سکوت خود ردپای چیزی یا کسی را می پایند.
دخترکى با تلاشی بی سرانجام، خشت را تکان می دهد. زور کوچک بازوهای لاغرش یاریش نمی کنند. خشت ها را روی شانه باریکش می گذارد و به سوی مادر می رود. قدش را کوتاه می کند و خشت ها را بر زمین گرم می گذارد و سعی می کند دستان پینه بسته اش را در هم قفل کند تا از دردشان بکاهد. نگاه مادر، دخترک را می کاود و بهت زده سر به زیر می اندازد. یادآوری تمام آرزوهایی که برای دخترک داشت بر گونه هایش سیلی می زند.
كوره های آجرپزی، سالنی مستطیل شكل و آجری با سقفی محدب به ارتفاع سه مترند كه حدود 120 متر طول و هشت متر عرض دارند. شعله های آتش از دریچه هایی كه در سقف كوره تعبیه شده، وارد می شوند، دود و دی اكسیدكربن نیز از طریق كانال هایی به نام «آب روت» كه در دیوارهای كوره جای گرفته اند، به خارج هدایت می شوند.
کوره پزخانه های محمود آباد، جایی در حاشیه تهران است که برای ساختن برج های بلند تهران آجر می سازند. بافت کویری جنوب تهران، منطقه مناسب و مساعدی را برای آجرپزی مهیا کرده است .از دور که به کوره ها نزدیک می شوی، از میان دشت های بی آب و علف، برج های کوره خودی نشان می دهند. برج های آجری که در گذشته برای تامین اکسیژن کوره ها استفاده می شدند و اینک تنها به کار فیلم های پرسوز و گداز و جایزه بگیر می آیند.
کارگران کوره پزخانه ها با توجه به نوع کار و حرفه خود با مشکلاتی چون گرمازدگی، اتلاف آب بدن، افزایش بیش از حد دمای بدن و جریان خون، اختلال در عملکرد تنظیم حرارت بدن در مغز، خطر یخ زدگی موضعی، سرمازدگی عمومی، سرماخوردگی شدید و مزمن و حتی روماتیسم همراه با آسیب جدی ریه ها، افزایش حادثه به علت کرختی انگشتان، تنگی نفس، سرفه، بیماری های مهلک تنفسی و ریوی، حساسیت های تنفسی و پوستی، عفونت ها و ناراحتی های چشمی، ناراحتی های دردناک و مزمن مفاصل و عضلات بدن، آرتروز و دیسک کمر و بیماری های شدید و پیشرفته داخلی، ریه، کلیه ها و آرتروز گردن، ستون فقرات و زانو، بیماری های انگلی و قارچی به دلیل سخت و زیان آور بودن کار و وضع نامناسب بهداشت عمومی و محیط روبه رو هستند.
وضعيت بهداشتی و معيشتى كارگران افغانستانی به‌مراتب بدتر از كارگران مهاجری است كه از كوردستان و باقی مناطق فقیر نشین و بعمد عقب نگهداشته شده ایران به دنبال كار به اینجا امده‌اند.
کوره ها اینجا هرکدام اسمی دارند. کوره عاطف، کوره متین، و کوره… . در هر کوره ۱۰ الی ۱۵ خانوار زندگی می کنند. محل زندگی کوچه ای ست به عرض ۲ متر که در هر دو طرف کوچه اتاق های ۶ تا ۱۲ متری قرار دارند و جلوی درب هر کدام از اتاق ها، پیت نفت و بند لباس و لانه مرغ و خروس و دمپایی های کوچک و بزرگ و رنگارنگ را می شود دید. هر اتاق خانواری ۶ و ۷ نفره را در خود جای می دهد. اغلب ساکنان کوره ها، مهاجران افغانستانی هستند که به صورت غیر مجاز و به این امید که ایران شانس بهتری برای زندگی در اختیار آن ها قرار می دهد به اینجا آمده اند.
تمام اعضای خانواده از کودک ۵ ساله تا پیرمرد و پیرزن ۷۰ ساله کار می کنند. تابستان ها زیر آفتاب سوزان کویر آجر می پزند و زمستان ها دامداری می کنند اما کار مشترک تمام فصول بازیافت است که در کنار کوره ها قرار دارد. محوطه وسیعی از زباله ها و کثافات و آلونکی که در گوشه همین محوطه برای زندگی در نظر گرفته شده است. مکانی که بوی تند و زننده آن از چندین متر آن طرف تر به مشام می رسد و هجوم حشرات مختلف استقبالی نه چندان خوشایند را برای مهمان ناخوانده رقم می زند. امکانات بهداشتی بسیار محدود است. هر کوره یک توالت دارد و هر ۲ تا ۳ کوره یک حمام. آب حمام را منبعی تامین می کند که روی سقف تعبیه شده و جلبک دور تا دور آن را فرا گرفته است. آب چرک و کدری از آن جاری است. آب آشامیدنی نیز مملو از باکتری ها و انگل هایی ست که موجب بروز انواع و اقسام بیماری ها می شوند. ساکنین، اکثرا دارای انگل هایی در معده و روده هستند. تعداد زیادی از آن ها از ضعف بینایی و شنوایی رنج می برند. علاوه بر این، وجود قارچ ها و زخم های ناسور در دست تا آرنج، پا و گردن، نگاه مشاهده گر را ناخود آگاه به خود جلب می کند.
اما در این بین کودکان وضعیتی وخیم تر از دیگران دارند. چرا که آن ها در سنین تفریح و کنجکاوی، مشغول لگد کردن خشت هستند و به واسطه جسم نحیف و رنجورشان مستعد پذیرش اقسام بیماری ها. بیماری های جسمی و روحی که هر کدام به نوبه خود برای کودک و خانواده او دردسرهای فراوانی ایجاد می کنند.»
اینها تنها گوشه‌ای كوچكی از رنج و مشقاتی است كه كارگران فصلی و فراموش شده در كوره‌پزخانه ها سالیانه دارند تحمل میكنند بدون اینكه ارگان یا وزارتخانه‌ای خود را در این رابطه موظف بداند. به همین دلیل است كه فعالین و پیشروان كمونیست جنبش كارگری باید بیشتر به جنبه های مختلف كار و زندگی این طیف از طبقه كارگر توجه كنند و مطالباتشان را در قطنامه های خود بگنجانند.
سعید امانی
Posted in Uncategorized on 9 آگوست 2015| Leave a Comment »
پێویسته ئه‌ده‌بیاتی داهاتو ئه‌ده‌بیتی كرێكاری بێت
ن: سه‌عید ئه‌مانی
هونه‌ر و ئه‌ده‌بیات وه‌ك یه‌كێك له قه‌واره‌كانی وشیاری كۆمه‌ڵایه‌تی و به‌شێك له ڕوبه‌نایه‌كی سیاسی كه زاده‌ی وجودێكی كۆمه‌ڵایه‌تیه ده‌ور و نه‌خشێكی كارامه و كارای له ڕه‌وتی گه‌شه‌ی كۆمه‌ڵ و ئاڵوگۆڕه‌كانیدا هه‌یه. هونه‌ر و ئه‌ده‌بیاتی دواكه‌وتو كۆنه‌په‌رستانه له ڕێگای چه‌واشه كردنی جه‌ماوه‌ره‌وه یارمه‌تیده‌ری تۆكمه و توند و تۆڵ كردنه‌وه‌ی نه‌زمی كۆن و په‌ره پێدان و بوژاندنه‌وه‌ی پێوه‌ندی و مناسباتی كۆمه‌لاتی به‌سه‌ر چووه. له حاڵێكدا كه هونه‌ر و ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری و شۆڕشگێڕانه بۆ جه‌ماوه‌ری وشیار و شۆڕشگێڕی وه‌خه‌به‌ر هاتوی خه‌ڵك ڕۆڵی چه‌كێكی به‌هێز ده‌گێڕێ كه به‌رله‌وه‌ی بواری هاتنه ئارای ئاڵوگۆڕ و شۆڕش ڕه‌خسابێت له ڕوانگه‌ی بیر و بۆچوونه‌وه شۆڕش ده‌كاته زه‌روره‌تێكی حه‌یاتی و به‌ستێنی بۆ خۆش ده‌كات و له جه‌ریانی شۆڕشدا خۆی ده‌بێته به‌شێكی پێویست و گرینگی به‌ره‌ی گشتی و هه‌مه لایه‌نه‌ی.
ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری له ئێران و كوردستاندا پێویسته له‌و قسه‌وباسانه‌ی سه‌باره‌ت به» هونه‌ر بۆ هونه‌ر» و یان» هونه‌ر بۆ خه‌ڵك» جیابكه‌ینه‌وه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كه بهبێ كه‌وتنه نێو داوی دروشمی سیاسی و یان ڕایه‌ڵ و هه‌ودای ئاڵۆزی باسه هونه‌ریه‌كانه‌وه، باشتر وایه كه سه‌باره‌ت به ئه‌ده‌بیاتی ئێستای چینایه‌تی وتووێژ و دیاڵۆگی ڕاسته‌قینه بكرێت( واقعیه‌تێكی كه خسڵه‌ت و تایبه‌تمه‌ندی ئه‌ده‌بیاتی كرێكاریشه). به‌داخه‌وه تریبونی زاڵی ئه‌م وتووێژه له‌ده‌ست باڵێكدایه كه به ئیدیعای ڕه‌د كردنه‌وه‌ی به‌ته‌واوه‌تی ئه‌ده‌بیاتی ئیدئۆلۆژیك، به خۆ به‌دوور گرتن له هه‌موو ئه‌و بابه‌تانه‌ی كه له ڕاستای په‌یكار و تێكۆشانی چینایه‌تیدا بووه، خۆی په‌ڕاوێز و به‌دوور له هه‌موو چه‌شنه هه‌ڵوێست گرتنێكی كۆمه‌ڵایه‌تی- سیاسی ده‌زانێت و كاكڵی ئه‌ده‌بیاته‌كه‌شی عه‌ینی بێلایه‌نی، له حاڵێكدا كه ئه‌م بێ لایه‌نییه خۆی له‌داوی ویست و داواكاریه‌كانی سه‌رمایه‌داریدا گرفتاره.
ئه‌م ئه‌ده‌بیاته ئه‌گه‌ر ئه‌دبیاتێكی به‌ته‌واوی ئیدئۆلۆژیكیش نه‌بێت، ده‌بێته ئه‌ده‌بیاتێكی به‌رخۆر و مه‌سره‌فگه‌را و هه‌ڵبه‌ت بێ ناوه‌رۆك. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كه چۆته خزمه‌ت نیزامی سه‌رمایه‌دارییه‌وه و ئه‌وه خودی سه‌رمایه‌ساڵارانیشن كه له پاڵ ئه‌نجومه‌نه ئه‌ده‌بیه جۆراو جۆره‌كان و هه‌موو چه‌شنه خه‌ڵاتێكی ئه‌ده‌بی و باقی شێوه و شگرد و ده‌غه‌ڵكاریه‌كانی تریاندا، له‌هه‌وڵی په‌ره و به‌ره‌ودان به ئه‌ده‌بیاته خه‌سیو و پوچه‌كه‌یاندان به یارمه‌تی ئه‌م تریبونه زاڵه‌ی به‌ده‌ستیانه‌وه‌یه.
كرێكاران وه‌ك چینێكی كۆمه‌ڵایه‌تی و زۆرینه‌ی ئه‌ندانی كۆمه‌ڵگه، هه‌نه‌ر و ئه‌ده‌بیاتی تایبه‌ت به خۆیان هه‌یه. وه‌ك چۆن سه‌رمایه‌داریش وه‌ك كه‌مینه‌یه‌ك خه‌ریكه بابه‌ته‌كانی تایبه‌ت به‌خۆی په‌روه‌رده ده‌كات و په‌ره‌یان پێئه‌دات. ئه‌ده‌بیاتێكی كه ته‌نزی تاڵی دژواریه‌كانی كار له‌گه‌ڵ نه‌فره‌ت و بێزاری له كاری گرێگرته‌یی و بێگانه بوون به زانیاری و ئاگاهی و بۆ وشیار كردنه‌وه ده‌رده‌بڕێت، ئه‌ده‌بیاتی كرێكارییه. نه‌ك ئه‌و درۆ گه‌وره و قه‌بانه‌ی وا بوونه‌ته هه‌وێن و ماتڕیاڵی ئه‌ده‌بیاتی بۆرژوایی و كاری كرێگرته‌یی به بابه‌تێكی چارهه‌ڵنه‌گر و ته‌نانه‌ت پیرۆزیش ده‌زانێت كه له درێژه و به‌رده‌وام بوونیدا خاوه‌نكار مافی ئه‌وه‌ی هه‌یه له داهاتی كاری كرێكاران، سود و قازانجێكی زیاتری به‌ركه‌وێ. و ئه‌گه‌ر شتێكی زیاتری به كرێكار په‌رداخت كرد پێیوایه خێری به كرێكار كردوه.
ئاساییه كه، كه‌مینه‌ی جاوه‌ن ده‌سه‌ڵات و پله و پایه‌كان بۆ پاراستنی ماف و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان ده‌یانه‌وێ هه‌ل و مه‌رجه‌كه پارێزراوبێ و هه‌ر چه‌شنه ئاڵوگۆرێك، له ڕاستای دژ به به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیاندا ده‌بینن. له به‌رانبه‌ریش دا زۆرینه‌ی بێ به‌ش و زۆرلێكراو بۆ ئه‌وه‌ی ده‌روویه‌كی ڕوون به‌به‌ڕووی ژیان و به‌رێچوونی دا بكرێته‌وه، حه‌زی له ئاڵوگۆڕه و به پیریه‌وه ده‌چێت. كه‌مینه‌ی خاوه‌ن به‌رژه‌وه‌ندی، كه خۆی بهبێ ئه‌وه‌ی رۆڵێكی له به‌رهه‌مهێنان دا هه‌بێ و ته‌نیا چاوه‌دێری ڕه‌وتی به‌رهه‌مهێنانی چینی زۆرینه‌یه، هه‌وڵه به‌كرده‌وه‌كان به سووك چاو لێده‌كه‌ن و ده‌كۆشن تا هه‌وڵه نه‌زه‌ریه‌كان به ته‌واوی له هه‌وڵه به‌كده‌وه‌ییه‌كان جیابكه‌نه‌وه. له لایه‌كی دیكه‌وه ئه‌كرێ بڵێین چینی زۆرینه مه‌جالێكی بۆ كار و كۆششی سه‌ربه‌خۆیانه‌ی نه‌زه‌ری له‌به‌ر ده‌ستا نیه. چینی كه‌مینه‌ش چون ڕاسته‌وخۆ له‌گه‌ڵ ژیانی به‌كرده‌وه‌دا نامۆیه، ئاساییه له ڕاستیه‌كان دوور كه‌وێته‌وه‌و خه‌ڵوه‌ت نشینی كاخی خه‌یاڵی خۆی بێت. له حالێك دا كه زۆرینه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی تێكه‌ڵاوی ڕه‌وتی ژیانی به كرده‌وه‌یه له گه‌ڵ رَاستیه‌كان دا ده‌سته و یه‌خه‌یه. ده‌كرێ بوترێ( واقعگه‌را)یه. كه‌وابێ ده‌توانین بوونی دوو جۆر هونه‌ری جیاواز، هه‌ر له به‌ره‌به‌یانی سه‌رهه‌ڵدانی ته‌مه‌دونه‌وه به‌دی بكه‌ین و لێك هه‌ڵاوێرین. واته هونه‌ری واقعگه‌رایانه‌ی زۆرینه( عه‌وام) و هونه‌ری ناواقعگه‌رایانه‌ی كه‌مینه( خه‌واس).
ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری ئه‌ده‌بیاتێكه كه ژیان و حوزوری شوێندانه‌ر و كاریگه‌ری هێزی كار و كرێكاران له به‌رانبه‌ر سه‌رمایه و سه‌رمایه‌داراندا وێنا ده‌كات؛ به‌ده‌ر له‌وه‌ی كه به‌دیهێنه‌ری ئه‌م ئه‌ده‌بیاته خۆی كرێكار بێت یان نا…
به پێچه‌وانه‌ی ڕابردوو ناكرێ ته‌نیا به هۆی بوونی پوتك و چه‌كو‌ش، و یان حوزوری كرێكارێكی ڕێكپۆش( كه به‌ڕێكه‌وت عاشقی كچی خاوه‌ن كارخانه‌كه‌ش ده‌بێت) له بابه‌تێكدا، ناوی بنێین ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری ئه‌دبیاتێكی كرێكاری كه داهێنه‌رانه و زیندو بێت، پێویسته ڕواڵه‌تی ژیان و خه‌باتی ئه‌م چینه له ڕاستای ده‌رخستنی ناكۆكی و كێشمه‌كێشی كارو سه‌رمایه‌دا ده‌ربخات، یان وه‌ك به‌شێك له‌م ناكۆكیانه چاوی لێبكرێت!
له كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا ئاستی هه‌ستیار بوون سه‌باره‌ت به مه‌سایل و بابه‌ته كرێكاریه‌كان گه‌لیك نزمه. ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری كه به به‌رده‌وامی خراوه‌ته په‌ڕاوێزه‌وه، ده‌توانێ وێڕای هه‌ڵخڕاندنی كردار له كۆمه‌ڵگادا سه‌باره‌ت به بابه‌ته كرێكاریه‌كان، وه‌ك تریبونێكیش بێت بۆ ده‌ربڕینی ده‌رد و ئازاره‌كانی چینی كرێكار و خه‌ڵكی زه‌حمه‌تكێش و زۆر لێكراو.
ئه‌ده‌بیاتی ڕیشه‌داری كرێكاری( كه ئیساله‌ته‌كه‌ی نه‌ك له شێوه‌ی بۆماوه‌یی و ئیرسی سه‌رمایه‌سالاری، به‌ڵكو له چه‌شنی ئینسانی و سروشتیه‌كه‌ی بێت) ده‌توانێ كاریگه‌ری بنه‌ڕه‌تی له‌سه‌ر فه‌رهه‌نگێك دابنێت كه پێكهاته‌كه‌ی، پێكهاته‌ی كۆمه‌ڵگایه‌كه كه لێوڕێژه له ناكۆكی، كۆمه‌ڵگایه‌كی نه‌خۆش كه له حه‌ره‌كه‌تی به‌ناچاری خۆیدا، كه‌وتۆته قۆناغی به‌رزه‌خیه‌وه. و وێڕای هه‌وڵدان و گه‌ڕان به‌دوای ڕێگای چاره‌سه‌ری ناكۆكیه‌كاندا، له په‌ڕینه‌وه له‌م به‌رزه‌خه‌ی ئێستا، له ئه‌گه‌ری توندوتیژیه‌كانی پێكدادانی چینایه‌تی به زمانی ئاسایی خۆی( زمانێكی كه هه‌موان تێیبگه‌ن) كه‌م بكاته‌وه.
ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی كه پێیوایه له ئێستادا تاریكی گۆره‌پانه‌كه‌ی داگیر كردوه، به‌ڵام تروسكایی و ئه‌ستێره‌كانیش ده‌بینێت. بڕوای به هه‌تاهه‌تایی بوونی ئه‌م تاریكیه نییه. ناهێڵی قه‌ت ئاسمان بهبێ ئه‌ستێره بمێنێته‌وه. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئاسمان قه‌ت بهبێ ئه‌ستێره نییه…
ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری، ئه‌ده‌بیاتی چاوكرانه‌وه و وشیارییه. ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری كه ڕاسته‌وخۆ له ناخی به‌رین ترین چینی كۆمه‌ڵایه‌تیه‌وه شكڵ ده‌گرێت ئامرازێكه بۆ ده‌ربڕینی ئه‌وین و خۆشه‌ویستی، ڕه‌نج و ئازار، ئامانج و ئاره‌وزو، دنیابینی و به‌گشتی عه‌واتفی ئه‌م چینه. چینی كرێكار ئه‌م قۆناغه‌ی چه‌ندین جار له مێژودا، له‌وانه له سه‌روده‌می شۆڕشی ئۆكتۆبردا، به بوونه خاوه‌نی گه‌لێك به‌رهه‌می به نرخی وه‌ك دایكی ماكسیم گۆركی و نینا، ته‌جروبه كردوه.
نووسه‌ران، ئه‌دیبان و شاعیرانێكی زۆر له ئێران و كوردستان له‌م یه‌ك دوو سه‌ده‌ی ڕابردودا هه‌وڵیانداوه له‌م بواره‌دا چالاك بن و جێپه‌نجه‌شیان دیاره؛ هه‌رچه‌ند كه نه‌یانتوانیوه به‌رهه‌مێكی پاك و پاڵاوته‌ی ئه‌ده‌بی كرێكاری به‌رهه‌م بێنن.
ده‌توانین ئاماژه به گه‌لێك نمونه له هونه‌ر و ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری ئێران و كوردستان له قۆناغی ئێستادا بكه‌ین و ناویانبه‌رین، له‌وانه شانۆنامه‌ی» عه‌باساغا كرێكاری ئێران ناسۆناڵ»ی سه‌عید سوڵتانپور، یان به‌رهه‌می شاعیر و نوسه‌رانێكی وه‌ك سه‌مه‌د بێهڕه‌نگی، عه‌لی ئه‌شڕه‌ف ده‌وێشیان، لاهوتی، خوسره‌و گوڵسرخی، ڕێبوار، سوله‌یمان قاسمیانی، به‌شێك له به‌رهه‌مه‌كانی ئاحمه‌د شاملو، قانع، ئاحمه‌د بازگر، سه‌ید عه‌لی ساڵحی و كه‌سانی تر.
ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری له‌گه‌ڵ په‌ره‌سه‌ندنی ڕۆژ له ڕۆژ زیاتری ئه‌م چینه و وشیار بوونه‌وه‌ی و ویست و داواكاریه‌كانی، شكڵ و شێوه‌ی كامڵتر و بابه‌تی تر به‌خۆیه‌وه ده‌گرێت. ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری، ئه‌ده‌بیاتی په‌ره‌پێدان و پیرۆز كردنی هه‌ژاری نییه. ئه‌ده‌بیاتی سڕینه‌وه‌ی مناسبات و پێوه‌ندی سه‌رمایه‌دارییه. به‌هه‌ر ڕادده‌یه‌ك خه‌باتی چینایه‌تی له ڕاستای ناسین و له‌نێو بردنی ناكۆیه‌كانی ئێستادا قوڵتر ده‌بێته‌وه، ئه‌م ئه‌ده‌بیاته‌ش زیاتر گه‌شه ده‌كات و به‌ره‌و كامڵ بوون ده‌چێت.
ئامرازه‌كانی ئه‌مرۆی پێوه‌ندی گرتن، وه‌ك ئینتێڕنێت و ماهواره ده‌توانن بكه‌ونه ئیختیار چینی كرێكاره‌وه و بخرێنه خزمه‌ت گه‌شه و په‌ره‌پێدان و سه‌قامگێری ئه‌ده‌بیاتی كرێكاری، ئه‌م ئامرازه زمانێكی نوێی به‌رهه‌مهێنانی ده‌قی كرێكاری ده‌وێت كه به‌ره‌و گشتگیر بوونه. ده‌توانین بلێین به‌نا به قه‌یرانێكی فه‌رهه‌نگی و كۆمه‌ڵایه‌تی كه داوێنگیری كۆمه‌ڵگای جیهانی به‌گشتی و ئێران به تایبه‌تی بووه و ئه‌ده‌بیاتی سڕبووی بورژاییش توانایی وڵامدانوه‌ی نییه پێی، ئه‌ده‌بیاتی داهاتوو ئه‌ده‌بیاتێكی كرێكارییه.
بۆ نووسینی ئه‌م ده‌قه له‌چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كی ئینترنێتی كه‌ڵك وه‌رگیراوه.
شەبەنگ shebeng 