Feeds:
نوشته
دیدگاه

Archive for فوریه 2024

ن: سەعید ئەمانی

» تیڕێژی خۆر «

بۆ رۆژی كۆمه‌ڵه‌

                    ئه‌مرۆ رۆژی كۆمه‌ڵه‌یه‌

                     بیست و شه‌شی رێبه‌ندانه‌

                       مژده‌به‌خشی ده‌سته‌به‌ری

                        ئامانجی تێكۆشان مانه‌

                                  رۆژی كۆمه‌ڵی زه‌حمه‌تكێش

                                    كانی هیوای چه‌وساوانه‌

                                   له‌ شه‌وی بێهومێدی دا

                                       تیڕێژی خۆری هه‌موانه‌

                                   تیشكی ئاسۆگه‌ی دوارۆژی

                                 به‌خته‌وه‌ری هه‌ژارانه‌          

                                سه‌نگه‌ری داكۆكی و په‌نای

                                 توێژی چه‌وساوه‌ی ژنانه‌

                              شووره‌ی له‌ گیران نه‌هاتووی

                              بزوتنه‌وه‌ی كوردستانه‌

                              له‌غاوی ئه‌سپی سه‌رمایه‌

                              له‌ مشتی كرێكارانه‌

                              رێ نیشانده‌ری خه‌باته‌

                              له‌رزه‌ی گیانی زۆردارانه‌

                             هه‌وێنی رێكخراو بوونه‌

                            له‌ ماڵ و مه‌زراو كارخانه‌

                               دژی هه‌ر هه‌ڵاواردنێك

                               خوازیاری مافی یه‌كسانه‌

                                جۆشده‌ری خه‌باتی گشتی

                                له‌ سه‌ر تاسه‌ری ئێرانه‌

                                                        پیرۆز بیت رۆژی كۆمه‌ڵه‌

                                                        بیست و شه‌شی رێبه‌ندانه‌

                                                        مژده‌به‌خشی ده‌سته‌به‌ری

                                                        ئامانجی تێكۆشان مانه‌

                                           @@@@@@@@            

»   ترووسكه‌»

 ( بۆ رۆژی کۆمەڵە)

  ترووسكه‌ی چاوی هه‌ورێك بووی

                                   كه‌یلی باران

                         له‌ شه‌وی ئه‌نگوسته‌چاوا.

  ته‌قینه‌وه‌ی كانیاوێك بووی

                له‌ داوێنی ناڵه‌شكێنه‌ی ڕاوه‌ستانا

                            بۆ ڕووباری وه‌ڕێ كه‌وتن.

  بووی به‌ به‌ستێن

       تا ناخی ده‌ریای یه‌ك گرتن.

            *    *     *                                      

  تۆ

      كلیلی ئه‌و سندووقه‌ی

      ڕازی سه‌ركه‌وتنی تیایه‌

                                  بۆ ژێر ده‌ستان.

  تۆ

     تۆفانی مه‌وجی مێژووی

               بۆ غه‌رقی كه‌شتی سه‌رمایه‌

                                         له‌ كوردستان.  

Read Full Post »

یەکێک لە ئەرکە گرنگ و سەرەکیەکانی کۆمەڵە وشیار کردنەوە و هاوجیهەت کردنی هەرچی زیاتری کرێکاران و خەڵکی زەحمەتکێشە لە کوردستان بۆ ڕەچاو کردنی ڕێگاچارەی کۆمۆنیستەکان بۆ مەسەلەی نەتەوەیی لە کوردستان. پێویستە هەوڵ بدرێت کە ڕێگاچارەی واقعبینانە بۆ چارەسەرکردنی مەسەلەی نەتەوەیی لە کوردستان هەرچی زیاتر هۆگرایەتیی کۆمەڵایەتیی بەدەست بێنێت. هەروەک زۆر جار جەختمان لەسەر کردۆتەوە، کۆمەڵە خوازیاری مافی دیاریکردنی چارەنووس بەمانای مافی پێکهێنانی دەوڵەتی سەربەخۆیە بۆ خەڵکی دانیشتووی پارێزگا و ناوچە کوردنشینەکان. بەڵام دابینکردنی بارودۆخێک کە تێیدا خەڵکی کوردستان بتوانن بە بێ دڵەڕاوکێ و نیگەران لە هەڕەشە و داسەپاندنی گوشاری نیزامی، پۆلیسی، سیاسی، ئابووری و هیتر، ئازادانە لەم مافەی خۆیان کەڵک وەربگرن، لە گرەوی خەبات بۆ هێنانە ئارای قۆناغێکی شۆڕشگێڕانە لە ئێران، و ڕووخاندنی ڕژیمی کۆماری ئیسلامی و دامەزراندنی دەسەڵاتێک دایە کە بەشێوەی کردداری گشت مافە دیموکراتیکەکانی خەڵک دابین بکات. هەربۆیە تەنیا ڕێگای واقعبینانەی چارەسەرکردنی ستەمی نەتەوایەتیی خەڵکی کوردستان گەشدان بە خەباتی شۆڕشگێڕانە و گرێدانیەتی بە بزووتنەوەی شۆڕشگێڕانەی سەرتاسەریەوە بەئامانجی ڕووخاندنی شۆڕشگێڕانەی دەسەڵاتی ئیسلامی و دابینکردنی ئازادییە دیموکراتیکەکان و ئازادیی بێ شەرت و مەرجی سیاسی.

بەڵام کۆمەڵە لە بارودۆخێکدا لەسەر ستراتێژی سۆسیالیستیی خۆی لەپێناو سڕینەوە و چارەسەرکردنی ستەمی نەتەوەیی پێداگری دەکات کە ناسیۆنالیسمیش کۆمەڵگای کوردستانی خستووەتە ژێر کاریگەریی سیاسەت و کرداری خۆیەوە. ئەگەرچی گەرا سەرەتاییەکانی بزووتنەوەی ناسیۆنالیستی لە کوردستان لە قالبی کاردانەوەی دەرەبەگایەتی ناوچەیی بەرامبەر بە دەستدرێژیی و هێرشی دەوڵەتی ناوەندی خۆی نیشان دا، بەڵام لەگەڵ لەنێوچوونی نیزامی دەرەبەگایەتی و سەرهەڵدان و گەشەی سەرمایەداری لەم ناوچەیە، ئایدیۆلۆژی ناسیۆنالیستی ئاژین بووە ناو چین و توێژە تازەباو و خۆشبژێوەکان و بوو بە ئایدیۆلۆژی زاڵی بۆرژوازیی تازە بەدەسەڵات گەیشتوو، وە توێژە مامناوەند و وردەبۆرژواییەکانی کوردستان. ناسیۆنالیسم ئایدیۆلۆژی و ئاراستەیەکی کۆمەڵایەتیی سیاسی دیاریکراوە کە لە کۆمەڵگای کوردستاندا وەک باقی کۆمەڵگاکانی دیکە دوانەی پەرەسەندنی پەیوەندییەکانی سەرمایەداری لەپاڵ باقی بزووتنەوە سیاسی و چینایەتییەکاندا، بووەتە بزووتنەوەیەکی سیاسی. ئەحزابی سیاسی و کۆمەڵێک بەرنامەی سیاسیی جۆراوجۆر بەپێی ئەم ئایدیۆلۆژییە و لەسەر بەستێنی ئەم ئاراستە کۆمەڵایەتییە دامەزراون و دارێژراون. ئەم ئایدیۆلۆژییە خاوەنی جیهانبینی، ستراتێژی سیاسی، کلتوور و سوننەتی تایبەت بە خۆیەتی. مێژووی گەشە و پەرەسەندنی سەرمایەداری نیشانی داوە کە ئایدیۆلۆژی و بەرنامەی ناسیۆنالیسم بەپێی پێویستیی سەرمایەداری بە پێکهێنانی بازاڕی ناوخۆیی و پاوانکردنی ئەم بازاڕە لە چوارچێوەی سنوورە دیاریکراوەکان و پێویستی پاراستنی ئەم سنوورانە بەزەبری هێزی جەماوەری جێگیرکراو لەم ناوچانەدا، شکڵی گرتووە. ناسیۆنالیسم، کلتوور و ئەدەب و هونەر و هێمای تایبەت بەخۆی، بۆ ئاسان کردنەوەی بابەتیانەی هێنانە مەیدانی جەماوەر لە خزمەت بە وەدیهێنانی ئەم ئامانجە چینایەتییەدا خوڵقاندووە. بەڵام ئەمڕۆ کە لەگەڵ گەشەی بەرچاوی سەرمایەداری و جیهانیی بوونەوەی ئەم سیستمە، هەموو سنوورێک بەرەوڕووی حەرەکەتی کاڵا و سەرمایە کراوەیە، پایە ئابوورییەکانی ئەم ئایدیۆلۆژییە واتە پێکهێنانی بازاڕی ناوخۆیی و نەتەوەیی لەناوچووە. سەرمایەدارانی کوردستانیش هەنگاو هەڵگرتن بەرەو تێکەڵبوون لەگەڵ بازاڕی جیهانی، لەپێناو بەرژەوەندی چینایەتیی خۆیاندا دەبینن. لە ئێستادا مانەوەی ستەمی نەتەوەیی لە کوردستان لە بێمافی سیاسی و ئیداری، کلتووری، دواکەوتوو ڕاگرتنی کوردستان لەبواری ئابووری و پێکهاتەی لاوازی خزمەتگوزاریی کۆمەڵایەتی کە دووکەڵەکەی لە بنەڕەتدا دەچێتە چاوی کرێکاران و زەحمەتکێشانی کوردستانەوە، بەشێوەیەکی ڕوون وئاشکرا خۆی نیشان دەدات. ناسیۆنالیسم لە بوونی ئەم بێمافی و ستەمانە کەڵک وەردەگرێت، خۆی پەروار دەکات و حزووری خۆی لە گۆڕەپانی سیاسیی کۆمەڵگادا پاراستووە.

 بەڵام لەو جێگایەوە کە بە حوکمی ئەم گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتی و ئابوورییانەی لە چەند دەیەی ڕابردوودا ڕوویان داوە، چینی سەرمایەدار و توێژە خۆشبژێوەکانی کۆمەڵگا هاندەرێکیان بۆ خەبات لەپێناو چارەسەرکردنی ستەمی نەتەوایەتیدا نییە و ڕەوتە ناسیۆنالیستەکانیش بەحوکمی هەر ئەم گۆڕانکارییانە زیاتر لە ڕابردوو لە ئاراستە و ئاواتەکانی پێگەی چینایەتیی خۆیان واتە سەرمایەداران و خاوەنانی سەروەت و توێژەکانی سەرەوەی چینی مامناوەند نزیک بوونەوە، لەجیاتی ئەوەیکە چارەسەرکردنی ستەمی نەتەوەیی بکەنە ئامانج، تەنیا بە وەدەستهێنانی بەشێک لە دەسەڵاتی خۆجێیی، لە هەر ڕێگەیەکەوە بێت، ڕازین. کەوابوو ئەرکی مێژوویی چارەسەرکردنی ستەمی نەتەوایەتی و هەرجۆرە گۆڕانکارییەکی دیموکراتیک لە کۆمەڵگادا کەوتووەتە سەر شانی ڕەوتێکی وەک کۆمەڵە و چینی کرێکار و بزووتنەوەی سۆسیالیستیی ئەم چینە.

چینی کرێکار و خەڵکی زەحمەتکێش و ئازادی خوازی کوردستان هێزی بزوێنەری بزووتنەوەی شۆڕشگێڕانەی کوردستانن، و کۆتایی هاتنی ستەمی نەتەوایەتیش لە گرەوی بەرەو پێش چوونی ئەم چینە کۆمەڵایەتییە دایە لەم خەباتەدا. بەڵام سەرەڕای ئەوەیکە ئەمڕۆ لە کوردستان دووکەڵی ستەمی نەتەوەیی زیاتر لە هەمووان دەچێتە ناو چاوی کرێکاران و خەڵکی بەش مەینەت و زەحمەتکێشەوە، بەم حاڵەشەوە جەماوەری کرێکار و زەحمەتکێش تەنیا بۆ داخوازیی سڕینەوە و چارەسەربوونی ستەمی نەتەوەیی نەهاتوونەتە مەیدانی خەباتەوە. کرێکاران و زەحمەتکێشان و ژنانی ئازادی خواز و ستەملێکراوی کوردستان داخوازی ئابووری، کۆمەڵایەتی و سیاسیی ڕوونی خۆیان هەیە، کە بەبۆنەی جۆراوجۆرەوە ڕایدەگەیەنن و دەیخەنە ڕوو. کۆمەڵە بەهەر ڕادەیەک کە بتوانێ بە ئامادە بوونی لە خەباتی ڕۆژانەی چینی کرێکار و توێژە بێبەشەکانی کۆمەڵگە و بە پێداگری لەسەر خواستەکانی، ئەم هێزە کۆمەڵایەتییە بەشێوەی ڕێکخراو بێنێتە مەیدانی خەباتی سیاسییەوە، باشتر و هاسانتر دەتوانێ گشت ڕەوت و بەرەی سۆسیالیستی بۆ ڕێبەریی کردنی بزووتنەوەی شۆڕشگێڕانەی کوردستان و وەدیهاتنی بەرنامەکانی لەپێناو چارەسەرکردنی ستەمی نەتەوایەتیدا بگەیەنێتە ئاستێکی باشترەوە.

لە یەکەم ڕۆژەکانی دامەزرانی دەسەڵاتی شۆڕایی کرێکاران و خەڵکی زەحمەتکێش لە کوردستان، هەوڵ دەدرێت خاڵ و بڕگەکانی بەرنامەی کۆمەڵە بۆ دەسەڵاتی جەماوەری لە کوردستان بخرێنە بواری کردارییەوە و ئاسەوارێک لە ستەمی نەتەوایەتی نەمێنێ. گشت ئۆرگان و ناوەندی نیزامی و ئەمنییەتیەکان و هیتر، کە ئامرازی داسەپاندنی ستەم و هەڵاواردنن، تێکەوە دەپێچرێن. هەموو یاسا و بەربەستە ئیدارییەکان کە بەپێی هەڵاواردن شکڵیان گرتووە هەڵدەوەشێنەوە. بەڕێوەبردنی کاروباری کوردستان و بەڕێوەبرنی کۆمەڵگا بە شۆراکانی هەڵبژێردراوی خەڵک، لەئاستە جۆراوجۆرەکان و شۆرای نوێنەرانی سەرتاسەریی کوردستان دەسپێردرێت، ئەم شۆرایانە هەم یاسا داڕێژەرن و هەم بەڕێوەبەری یاساشن. بەرنامەیەکی دیاریکراو بۆ پەرەپێدانی ناوەندەکانی بەرهەمێهان و قەرەبووکردنەوەی دواکەوتوویی ئابووریی بەهۆی هەڵاواردنی نەتەوایەتی بە هەزینەی دەوڵەتی ناوەندی، یان خۆجێی بەکردەوەدەردێت. لەڕێگەی بردنەسەرەوەی ئاستی پەروەردەی بەخۆڕایی، لەوانە فێرکاریی تێکنیکی و پیشەیی، بردنەسەرەوەی ئاستی خزمەتگوزاریی کۆمەڵایەتی و گشتی و هیتر، ئیمکانی ڕاستەقینە بۆ بەهرەمەندبوون لە مافی بەرابەر بۆ خەڵکی کوردستان دەخوڵقێت. نوێنەرانی شۆرا سەرانسەرییەکانی کوردستان بەبێ هیچ جۆرە شەرت و مەرجێک لە ئۆرگانە سەرانسەرییەکانی بەڕێوەبەرایەتییدا بەشداری دەکەن.

بە وەدیهێنانی ئەم باروودۆخە لە کوردستان و هاتنەئارای وەها بارودۆخێک لە ئاستی سەرتاسەری ئێراندا، بە گرتنەبەری سیاسەتی وشیارانەی پەروەردە و کلتووری، ئەگەری هەرجۆرە نابەرابەرییەک لەنێوان نەتەوە جۆراوجۆرەکاندا لەناو دەچێت و پێناسەی ئینسانیی کەسانی سەربە ئێتنیک و نەتەوە جۆراوجۆرەکان و ڕێگای نزیک بوونەوە و تێکەڵبوونیان لەگەڵ یەکتر خۆشتر دەکرێت. وەها کۆمەڵگایەک لەگەڵ ستەمی نەتەوایەتی نامۆ دەبێت.

  لەگەڵ ئەوەی ئێمە خوازیاری ئەوەین کە دیاری کردنی مافی چارەنووس تا ئاستی جیابوونەوە و پێکهێنای دەوڵەتی سەربەخۆ بۆ خەڵکی کوردستان بەڕەسمی دەناسین، دیارە لە ئەگەری پێکهاتنی بارودۆخێکی دیموکراتیکدا لە ئێران، ئەوە خەڵکی کوردستانن بڕیار دەدەن کە چۆن لە مافی دیاری کردنی چارەنووسی خۆیان کەڵک وەربگرن. لە وەها باروودۆخێکدا بەلەبەرچاوگرتنی هەلومەرجی جیهانی و کۆمەڵێک هۆکاری ناوچەیی و جیهانی و بارودۆخی بەشەکانی دیکەی کوردستان، ئێمە مانەوە لە چوارچێوەی ئێران و بەشداریی خەڵکی کوردستان لە دەسەڵاتی سەرتاسەری و شۆرایی کرێکاران و زەحمەتکێشاندا پێشنیار دەکەین.

@@@@@

Read Full Post »